Interview: Jan Lammers

Rap op het circuit en rap van tong: dat typeert Jan Lammers (52). Iedere raceliefhebber heeft hem in de afgelopen dertig jaar op de internationale circuits kunnen volgen. Inmiddels is hij behalve als coureur ook zakelijk actief als directeur van het Nederlandse A1 GP Team. Daarnaast begeleidt hij autosporters, analyseert Formule 1 races voor RTL5, organiseert evenementen en geeft lezingen voor het bedrijfsleven. Voor het nieuwe glossy automagazine Avanti sprak ik hem over de ups en downs van zowel zijn zakelijke als zijn privéleven. “Ik moet nu financieel op de blaren zitten.”

Door Viola Robbemondt © House of TXT
Net als racen zit ook spreken Jan Lammers in het bloed. Enthousiasme is zijn ‘middle name’ en toehoorders krijgen een waterval van afwisselend nuchtere en dan weer filosofische woorden over zich heen: aldus insiders ‘typisch ‘Lammersiaans’. Wie hem hoort, krijgt al gauw de indruk dat er bij hem geen vuiltje aan de lucht is. Zijn lach breekt constant door en zijn eerlijkheid is bijzonder ontwapenend. Maar ‘dat ventje dat zo hard kan rijden’ kan anno 2009 bepaald niet te midden van zijn bekers op zijn lauweren rusten.

Jan vertelt: “In een paar projecten heb ik me flink verslikt waardoor ik veel geld heb verloren. Zo ben ik in 2001 begonnen met die Le Mans racewagen, de Dome. We moesten ons voor eventuele sponsors bewijzen en dus ben ik zelf gaan investeren. Je verkoopt tenslotte ook geen tickets voor een vlucht die ‘misschien’ gaat, we wilden gewoon echt meedoen. Daarbij kreeg ik financiële hulp van mensen uit mijn eigen kring, bemiddelde vrienden die erin geloofden Ik had verwacht dat ik fabrikanten hiermee zou interesseren voor deelname, maar dat is niet gelukt. Het commerciële succes bleef uit en daardoor zit ik nu diep in de schulden. Op dit moment ben ik dus hard aan het werk om er weer uit te komen. Het betekent domweg dat ik iedere dag het gevoel heb van: ik moet, ik moet, ik moet. Terwijl ik op mijn leeftijd eigenlijk wat geld over zou moeten hebben. Maar dat is dus niet zo. Zodra er nu iets binnenkomt, is het weg als sneeuw voor de zon. Het is hard aanpoten om uit de rode cijfers te raken. Over een jaar of vijf heb ik misschien de magische nul te pakken.”

Jan wijt zijn eigen financiële crisis geheel aan zichzelf. In retrospect zegt hij: “De combinatie van ondernemen en sportief bezig zijn vind ik lastig. Zakelijk moet je constant dingen voor zijn, vanuit angstscenario’s werken, geen euro meer uitgeven dan noodzakelijk, analytisch denken. Wat kost het en wat levert het op? In feite moet je in zakelijk opzicht vooraf al beginnen met paniek maken. Zo min mogelijk risico’s en verantwoordelijkheden dragen en een zo groot mogelijke winst realiseren. Dus: zoveel mogelijk krijgen en zo min mogelijk géven. Terwijl ik andersom ben opgevoed. Daarbij komt dat je met autoracen en de sport nu eenmaal niet alles kunt ‘berekenen’. Het enige wat je kunt doen is je mentaal voorbereiden en zorgen dat je materiaal, de auto goed is. Vervolgens moet je als rijder geen zorgen meer aan je kop hebben zodat je je kunt concentreren en rustig kunt blijven. Ook als je linkerachterwiel afbreekt. Dat is de sportieve instelling waar ik het ver mee heb geschopt. Maar dat staat haaks op het zakelijke.”
Inmiddels is Jan – noodgedwongen – zakelijk strikter geworden. Hij zegt: “Voordat ik nu ergens in stap, wil ik zekerheid vooraf hebben. Een positieve cashflow, dus eerst het geld en dan pas uitgeven. Mijn organisatie en de boekhouding zijn nu professioneel geregeld. Dat is lekker. Maar ik heb van dit hele verhaal wel geleerd dat ik vrienden en bevriende relaties niet meer financieel wil betrekken bij mijn missie. Want als succes uitblijft, dan zit je op de financiële blaren. Feiten zijn feiten en ik zou het terecht vinden als men mij dit kwalijk neemt. Mijn schuldeisers zijn niet onbemiddeld, maar met die financiële crisis kan dat morgen anders zijn. Daarom wil ik mijn schulden ook niet door middel van faillissement afkopen, maar hen alles tot de laatste cent terugbetalen.”

Lang stilstaan bij deze pijnlijke nederlaag doet hij niet, als sportman heeft Jan geleerd te relativeren. Hij zegt: “Er waren periodes op Le Mans en in de F1 waarbij ik me, met vangrailtjes van een meter hoog, geen illusies hoefde te maken over de vraag of ik een klapband zou overleven. Dan stapte ik in en dacht: ‘Ben ik er na dit weekend nog wel?’ Daar word je nuchter van. Schulden zijn ook niet het einde van de wereld. Daarnaast heb ik wel eens gehoord dat je financiële leven zich tussen je 40ste en je 70ste afspeelt, dus ik heb nog een tijdje te gaan. Er komen nog genoeg gelegenheden om financieel ‘terug’ te komen. Ik heb tenslotte ook een fantastisch netwerk.”
Groot geluk is er ook in Huize Lammers, want zijn vriendin Mariska (37) schonk hem ruim een half jaar geleden een zoontje. Jan: “Weer vader worden was niet gepland, maar René is zeer gewenst. Vanaf dag één sta ik ervan te kijken hoeveel persoonlijkheid hij heeft. Hij heeft een paar ogen… Als hij je aankijkt, ben je de klos. Zo aanwezig. Sommige mannen zeggen wel eens: ‘Als ze zo klein zijn, heb je er nog niets aan’. Nou, ik wel. Ik doe alles, luiers verschonen, hem in het badje doen. En als hij ’s nachts wakker wordt, sta ik als eerste naast zijn wieg.”

Jan leerde Mariska kennen toen ze stage bij hem op de zaak liep, ze studeerde bedrijfskunde. Na de stage kwam ze bij hem in dienst en na vier jaar samenwerken merkte het stel dat er ‘meer’ was tussen hen. Jan was in die tijd nog getrouwd met de uit Jemen afkomstige Fardous. Hij vertelt: “Verliefd worden op Mariska, die roze brillentijd, was prachtig. Maar ook dubbel, want ik heb natuurlijk veel pijn aangericht bij mijn ex en de kinderen. Ik zou die tijd niet willen overdoen. Je doet je kinderen iets aan wat je nooit voor mogelijk had gehouden. Moet je dan bij elkaar blijven en de kinderen dat negatieve toneelstuk laten zien? Is het goed voor hen om alleen bij de vader of alleen bij de moeder te leven? Ik werd erdoor verscheurd, want we houden allebei van hen en zij van ons. Alleen wij niet meer van elkaar. Daardoor was er bij ons beiden natuurlijk veel machteloosheid en frustratie. Ik ben verre van trots op hoe het is gegaan. Als je trouwt, doe je tenslotte de belofte: tot de dood ons scheidt. En dat is met ons niet zo gegaan.”

Ondertussen is Jan erg gelukkig met Mariska. “Inmiddels ben ik ook een stuk rustiger, er is niet meer zo’n chaos in mijn hoofd. Ook wat de liefde betreft is er veel meer orde in mijn hoofd. Dat is het voordeel van ouder worden. En ik heb gemerkt dat als je open en eerlijk tegen je vrouw kunt zijn, als zij echt je maatje is, je veel minder behoefte hebt om uit de band te springen. De een heeft de hond altijd aan de riem en als hij dan een keer los mag, is hij weg. Dat is logisch. De ander heeft zijn hond altijd los en dan komt het meestal gewoon goed. Als ik bij wijze van spreken in China ben, Mariska aan de telefoon heb en vertel dat ik nog niet ga slapen vind ik het heerlijk als ze zegt: ‘Ga dan lekker een massage halen’. Dat vertrouwen, er zijn dan geen bedreigingen. Mariska begrijpt dat een man een man is. Een mooie vrouw is voor een man nu eenmaal een van de mooiste dingen om te zien. Maar daar hoeven niet allerlei vervolgverhalen aan te zitten. Als ik een mooie auto zie, hoef ik hem ook niet meteen te hebben. Mijn motto is dan ook: to resist temptation is one of the finer arts of man.”
Met zijn ex Fardous gaat Jan nu redelijk goed om. Sinds vijf jaar woont zij samen met de kinderen in Florida, in Celebration vlakbij Orlando. Dochter Sumaya (14) en zoon Rayan (11) spreekt Jan dagelijks een paar keer. Jan: ”Dat gaat tegenwoordig met Skype en de webcam best. Ik vind het leuk om te horen wat ze meemaken, ik voer van die heerlijke huis-, tuin en keuken gesprekken met ze. En ja, ik mis ze constant en wil best vaker bij ze zijn. Maar ik zie ook gezinnen waarbij de gezinsleden volkomen langs elkaar heen leven. Die zitten dan samen op de bank naar de overkant te kijken. Ik zie dus vooral de voordelen van ver uit elkaar wonen. Door het leven in de VS wordt de horizon van mijn kinderen verbreed, ze hebben twee thuislanden, pikken van alles op. En hebben een Arabische moeder en Nederlandse vader. Ze doen het goed, daar ben ik blij om.”
Op de vraag of Jan voorzichtiger werd met racen nadat hij kinderen kreeg, zegt hij: “Nee, want het laatste wat ik ze wilde aandoen was dat andere kinderen tegen hen zouden zeggen, ‘Goh, jouw vader is ook een loser’. Dus gaf ik juist altijd extra gas. Dat is misschien ook het enige wat ik uiteindelijk echt belangrijk vind: dat mijn kinderen trots op me zijn als het over is met Jantje Lammers. En dat ze zeggen: ‘Hij was een goede vader.’”