De Paardenkracht van Sinterklaas
De hulp-Sinterklaas die bij mij in de buurt dienst had, was een heel moderne. Hij bereed geen schimmel, maar zat in een opengeklapte VW Eos. Die heeft wat meer PK’s. š Dat bracht me op de vraag: waarom hebben we het eigenlijk over paardenkrachten en wat is eigenlijk een PK? (Of HP, horsepower,Ā zoals de Engelsen zeggen).
Op de site van Volvo Trucks vond ik er leuke info over. Lees even mee:
Rond 1789 introduceerde de Schotse ingenieur en uitvinder James Watt de term paardenkracht om te beschrijven hoeveel paardenarbeid zijn stoommachine kon vervangen. Toentertijd werden ponyās gebruikt om kolen in kolenmijnen naar boven te halen. Watts metingen gaven aan dat een pony 22.000 foot-pounds per minuut omhoog kon brengen. Omdat een gewoon werkpaard groter is dan een pony verhoogde hij de waarde met 50 procent naar 33.000 foot-pounds per minuut, waarmee een paardenkracht werd bepaald.
Wist je overigens dat een Nederlandse PK niet gelijk staat aan een Amerikaanse? Het komt omdat de maateenheden per continent verschillen. In Europa is een PK gelijk aan het vermogen dat nodig is om in een seconde 75 kilo een meter op te tillen, oftewel 75 kilopondmeter per seconde (kpm/s). In de VS is een PK daarentegen het vermogen dat nodig is om 550 pond een foot in een seconde op te tillen, oftewel 33.000 footpondforce per minuut. Dat betekent dus dat een Amerikaanse PK overeenkomt met 1,014 Europese pkās.
Je denkt al gauw dat een paard 1 PK heeft. Maar zo simpel ligt het niet. Om te zien hoeveel PKās een paard heeft, meet men het vermogen van het paard op vierjarige leeftijd met een speciale meter.Ā Vroeger toen werkpaarden werden gebruikt in plaats van trekkers en vrachtwagens kon een sterk paard wel tot 12 PKās komen.Ā Een modern, goedgetraind wedstrijdpaard in draf of galop heeft een vermogen van circa 10 PK.
Ook de kracht van een mens is uit te drukken in PK’s. Een PK is ongeveer tien keer het vermogen dat een mens aankan.
Autoliefhebbers weten: de hoeveelheid PK’s zegt niet alles over de kracht van een auto. Omdat de maateenheid PK geen kracht aangeeft, maar de snelheid en het gewicht van een voertuig, is er niet meer dan een halve PK nodig om een auto te laten rijden. Daarom is het motorkoppel een belangrijke factor voor het aangeven van kracht. Het wordt uitgedrukt in Nm (Newtonmeter)Ā en geeft het vermogen van de motor aan tot het āronddraaienā van de versnellingsbak, de cardanas en de achteras zodat de aandrijfwielen kracht op de weg overbrengen.
volgens mij zijn ze het nu steeds meer aan het vervangen voor kw.. want dat blijkt een betere manier te zijn om te meten ofzo..^^
Zal best, maar ik heb het nog nooit gebruikt.
Aan Euro’s ben ik al lang gewend, maar aan kW’s bij auto’s zal ik waarschijnlijk nooit wennen.
Dus ook al is de eenheid pk hevig achterhaald (en zeker bij elektrische auto’s), ik klamp me er nog stevig aan vast…
1 kW = 1,359623 pk š
bron: https://www.rdc.nl/NR/rdonlyres/538CF5BB-57D2-4DCB-90CE-4423A0A0B1B1/0/omrekentabel.pdf
Als we pk’s door kW veranderen, kunnen we evengoed Kelvin gebruiken ipv Celcius.
Ai ai viola… dit is niet het beste stukje wat je hier ooit geschreven hebt moet ik helaas opmerken.
Als je het gaan hebben over eenheden (wat een ‘PK’ is bijvoorbeeld) is het wel heel belangrijk dat je dan in je stukje ook een beetje nauwkeurig bent met de andere eenheden die je introduceert om het allemaal uit te leggen. Zo is de PK een eenheid van vermogen (had je best even mogen vermelden ergens). Vermogen kan uitgedrukt worden in massa*afstand/tijd. Wat je dan kiest voor die massa, afstand en tijd staat je vrij (zij het met een conversie factor). De rekensom die je introduceert rept van 75 kilopondmeter/second, en dat kan niet kloppen. Het kan zijn: kilogram * meter / seconde OF pond * meter / seconde. Maar nooit kilopond. Of er wordt bedoelt ‘kilopond’ net zoals ‘kilometer’ wat dan zou betekenen 1000 pond. Maar dat strookt weer niet met je voorgaande zin waarin je het hebt over 75 kilo (aannemende dat je daar bedoelt 75 kilogram). Als je trouwens het vermogen van een motor uitdrukt in kilogram*meter/seconde krijg je kW’s en niet PK’s…
Als je deze formule dan vergelijkt met de amerikaanse foot-pound / sec kom je er trouwens al helemaal niet uit. 75 kilo is in de verste verte niet gelijk aan 550 amerikaanse pounds. En ook staat daar dat de amerikanen dus rekenen met 33.000 foot-pond / sec, wat weer exact gelijk is aan de oude engelse formule. Dus vanwaar het verschil? Amerikaanse ‘pounds’ zijn trouwens gelijk aan 450 gram, daar waar europese ponden echt 500 gram zijn. Maar ook daar kan het niet aan liggen, want dan zou het verschil tussen amerikaanse PK’s en europese PK’s 10% moeten zijn, en niet 1.4%.
En dan de laatste alinea: PK’s zeggen inderdaad niet alles over een auto, maar PK’s zeggen al helemaal niets over de snelheid en gewicht van een voertuig. Die kilogrammen en meters/seconde in de formule slaan zeker niet op het gewicht en snelheid van de auto (behalve als je probeert je auto verticaal omhoog te rijden).
En dan kom je in de derde zin ineens aan met wrijving… Wrijving is een kracht: dat kun je niet vergelijken met PK’s, want dat is een vermogen (kracht * tijd)….
En een vrachtwagen is zwaarder omdat ie grotere wielen heeft?
En verderop: Het koppel geeft juist niet het vermogen waarmee de motor aan de aandrijfas draait, maar de KRACHT. PK’s geven namelijk het vermogen.
Al met al: als je in mijn natuurkunde klasje had gezeten, had je hier een onvoldoende voor gehad.
Ga de schrijvers bij Volvo Trucks dan maar op hun kop geven MDA, want zoals je kunt lezen heb ik hun tekst gebruikt. Ik weet inderdaad niets van natuurkunde, heb andere talenten. š Dit is de link: http://magazine.volvotrucks.com/nl/Articles/International/2006/09/Paardenkrachten–zo-zit-het/Paardenkrachten–zo-zit-het/