Hoe staat het met jouw medische rijvaardigheid?

Nog niet zo lang geleden maakte ik het mee met mijn moeder, die dementerend is: we moesten haar rijbewijs laten invorderen en haar auto verkopen. Het was niet meer verantwoord om haar te laten rijden. Een auto besturen nadat iemand bijvoorbeeld een beroerte of hersenbloeding heeft gehad, of die, zoals mijn moeder aan dementie lijdt, is discutabel. Specialisten en revalidatieartsen geven de persoon in kwestie vaak wel het advies om te laten uitzoeken of men nog wel rijvaardig is. Maar vanwege de arts/patiënt geheimhoudingsplicht geldt er geen wettelijke meldingsplicht. Het is dus aan de gehandicapte zélf om zich bij een veranderde gezondheidssituatie te laten testen op rijvaardigheid. En hoewel men in een ongemeld geval ook niet langer verzekerd kan zijn, gaat lang niet iedereen daar verantwoord mee om.

Het Centraal Bureau Rijvaardigheid (CBR) heeft sinds ruim 50 jaar een speciale afdeling ‘Praktische Rijvaardigheid’ waar jaarlijks tussen de 4000 en 5000 vrijwillige meldingen – veelal via revalidatiecentra waar het CBR spreekuur houdt – binnenkomen. De hoeveelheid ongemelde gevallen is echter volkomen ondoorzichtig, er kunnen wel tienduizenden gehandicapten ongekeurd rondrijden. Volgens het Hoofd Medische Zaken van het CBR, Ruud Bredewoud melden mensen met motorische, zintuiglijke of mentale functiebeperkingen hun aandoening veelal niet omdat men bang is het rijbewijs voorgoed kwijt te raken. Mobiliteit is tenslotte een kostbaar goed en stelt een persoon in staat om als volwaardig lid van de maatschappij te functioneren. Bredewoud: “Maar wat velen niet weten is dat wij juist alles in het werk stellen om deze gehandicapten te helpen met adviezen, trainingen en eventuele technische aanpassingen aan de auto. Zodat de persoon op een verantwoordelijke manier weer achter het stuur kan en de verkeersveiligheid niet in het gedrang komt. Uiteindelijk wordt bij ons maar ongeveer 3% volledig afgekeurd.”

Om erachter te komen hoe deze mensen geholpen kunnen worden, volgen gesprekken en praktische rijtesten. Volgens Helmut van der Smitte, deskundige praktische rijgeschiktheid van het CBR zijn er heus schrijnende gevallen, maar de succesverhalen overwegen: “Gisteren had ik iemand met een ernstige spierziekte die jaarlijks 30.000 zakelijke kilometers rijdt. Hij kwam terneergeslagen bij ons omdat hij zijn voet niet meer goed van het gas naar de rem kan bewegen. Met een simpele technische aanpassing van de pedalen hebben we hem kunnen helpen. Zo iemand gaat dan zo blij als een kind weg, hij kan nu weer even vooruit.”
Net als zijn andere CBR-collega’s pleit van der Smitte al jaren voor een wettelijke meldingsplicht, want “alles draait tenslotte om veilige verkeersdeelname.” Maar de politiek, die verkeersveiligheid wel tot een van haar speerpunten maakte, werkt niet mee. Volgens een woordvoerder van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat is zo’n meldingsplicht “niet handhaafbaar”. Want: “Iedere automobilist zou dan een medische verklaring bij zich moeten hebben. Een ondoenlijke zaak”. Maar niet iedereen is het daarmee eens. Volgens Bredewoud zou een meldingsplicht de zaken juist veel helderder maken. Hij zegt: “Je zou folders kunnen maken over welke ziektes je wel en niet moet melden. En er zou, net als in Engeland, een geldelijke straf moeten staan op het niet melden van ernstige fysieke aandoeningen.”
Het CBR krijgt ook patiënten binnen die, onvrijwillig, via de politie worden doorgestuurd. Bredewoud: “Gerichte politiecontroles zijn er niet, maar na een ongeval blijkt wel eens dat een bestuurder bijvoorbeeld ‘zijn rechterbeen moeilijk kan gebruiken, omdat hij een beroerte heeft gehad.’Andere weggebruikers in gevaar brengen is in Nederland dan wel strafbaar, maar de rechter bepaalt slechts in sporadische gevallen dat men een gevaar was op de weg.

Kosten
Hoewel veel aanpassingen slechts een kleine investering vergen, zijn de vergoedingsmogelijkheden voor gehandicapten in dit land minimaal. Volgens Manager Praktische Rijgeschiktheid van het CBR, Jos de Vries kan dit anders: “In rijke landen als Zweden en Noorwegen wordt het bijvoorbeeld gewoon door de overheid vergoed. Maar we kunnen ook een voorbeeld nemen aan landen als Engeland en België. Daar gelden lagere BTW-tarieven voor de technische aanpassingen. En in sommige landen wordt er over aangepaste auto’s helemaal geen BTW geheven.”
Hier in Nederland heb je grote mazzel als je werkgever of opleider de kosten van de aanpassing wil overnemen. Bedrijven kiezen hiervoor op basis van een simpel rekensommetje: iemand in de WAO stoppen of dagelijks taxiritten vergoeden is vaak nog duurder. In alle gemeenten is er een potje voor vervoersvoorzieningen voor ouderen en gehandicapten in de WMO (Wet Maatschappelijke Ondersteuning). De Vries: “Maar we horen van klanten dat ze daaruit zelden geld krijgen. Velen zijn dus genoodzaakt om bijvoorbeeld de overwaarde van hun huis op te nemen voor de broodnodige aanpassingen.”
Voor het afnemen van deze speciale rijtesten berekent het CBR geen kosten. De Vries: “Op deze manier proberen wij bij te dragen aan mobiliteit voor gehandicapten en ouderen.” Alle overige kosten zoals keuringen komen wel voor rekening van de betrokkenen.

7 Comments on “Hoe staat het met jouw medische rijvaardigheid?

  1. ”Voor het afnemen van deze speciale rijtesten berekent het CBR geen kosten. ”
    Moest er ook nog eens bij komen, ik heb 2 keer een rijtest gehad, de eerste keer ging fout door de zenuwen en gelukkig mocht ik nog een keer want ze hadden op dat moment ook al kunnen beslissen dat ik verplicht automaat had moeten rijden.

    Ik ben nog maar 19, en heb dit alels dus voor mijn eerste rijbewijs moeten doorstaan, vanwege ADHD, iets wat pas bij mijn derde examen (ja was al 2 keer gezakt) aan de orde kwam, en toen begonnen ze er dus over dat ik dan eerst een keuring moest doorstaan, wist ik veel.. als ik het had geweten had ik dat waarschijnlijk wel eerder gemeld, kwam toevallig ter sprake bij derde examen..

    225 euro voor psychiater, 2 keer 86 euro voor rijtest (moest rijschool wel betalen voor gebruiken van de auto en dat is 43 per uur) en 6 maand niet gereden vanwege alle wachttijden, het rapport van de psychiater verwerken kost het CBR maar liefst 4 maand, maximaal.. maar was toch wel 3 maand en 3 week verder voor ik iets hoorde, ik hoop dat ze dat een keer veranderen..

    Heb nu een rijbewijs voor 3 jaar, en volgens mij blijft dat zo, elke 3 jaar weer een keuring, en elke 3 jaar dus weer 300 euro kwijt..

    heel jammer, maar ik mag tenminste wel in een gewone auto rijden, iets wat ik ook wel nodig heb voor mijn werk.

    Nou is dit allemaal niet medisch, dat weet ik, maar het is iets waar bijna niemand iets vanaf weet, het papier wat je bij het CBR moet tekenen staat op of je een ”psychische stoornis” hebt, nou nee.. ik was me er niet van bewust dat ADHD daar onder viel, en dat mag dus wel even duidelijk vermeld worden vind ik, ik rij nu verzekerd rond.. ik ben bang dat het me wel meer premie gaat kosten maar dat zie ik wel zodra ik mijn eerste auto koop, maar ik durf te wedden dat er duizenden met ADHD ”onverzekerd” rondrijden, alleen al omdat ze het neit weten..

  2. Goed opgemerkt Dennis. CBR kan dus al beginnen door hun eigen formulier duidelijker te maken. Door onder andere uit te leggen dat ze ADHD ook onder een psychische stoornis vatten.

  3. Op hun site is overigens alles te vinden, dat dan weer wel. Moet je via via via via via even zoeken, en dan staat het wel ergens verstopt.. maar wie doet dat nou? moet gewoon voor iedereen duidelijk zijn..

    en graag gedaan voor de bijdrage hoor 🙂 zie het graag veranderen bij het CBR, ook al het ik mijn rijbewijs al, ik wil wel meer rijbewijzen, maar vind het op het moment nog niet echt uitnodigend.

  4. ik heb vandaag gehoord dat ik ben afgekeurd zonder rijtest zonder niks om dat ik adhd heb heb zoveel geld ingestoken en nu mag ik niet rijden kan ik iemand me helpen waar ik heen moet en wat ik kan doen om tog weer rijexamen mag afleggen om te mogen rijden alvast bedankt mimi

  5. Ik las dit artikel in de hoop oplossingen te vinden. Hoe gaat dat in z’n werk, “iemands rijberweis laten invorderen” omdat het niet meer veilig is dat de persoon aan het verkeer deelneemt? Mijn moeder is 86 en heeft dementie, phase 1. Als familie vinden wij het allemaal volkomen onverantwoord dat ze rijdt. In haar geriatrisch rapport staat dat ze, met deze ernst van symptomen, een rijtest bij het CBR moet aanvragen. Dit is nu aangevraagd, maar het kan geloof ik maanden duren voordat die test werkelijk plaatsvindt? In de tussentijd neemt ze af en toe gewoon deel aan het verkeer. Voor zover ik het begrijp is dit op eigen risiko, en kan ze persoonlijk aansprakelijk gesteld worden als ze een ongeluk veroorzaakt. Wat doe je in zo’n geval? Hoe kunnen we ongelukken voor haar en andere mensen voorkomen? Het zou niet de rol van een dochter moeten zijn om de auto weg te nemen en een ongelooflijke ruzie te veroorzaken met de enige bestaande persoon die een belangrijk deel van de mantelzorg op haar neemt. Wat voor hulp kunnen wij krijgen voor dit probleem? Dit moet toch iets zijn dat regelmaig voorkomt.

  6. Dank voor je reactie Danielle. Ik heb zelf voor dit dilemma gestaan en kwam erachter dat dit in Nederland niet goed geregeld is. Wij hebben het destijds zo opgelost, dat we mijn moeders auto gewoon verkocht hebben. En de sleutels van de andere auto ‘verstopt’ hebben voor haar. Het was hard om te doen, want mijn moeder vond autorijden leuk. Maar toen ze voor de zoveelste keer verdwaalde en haar auto op parkeerterreinen niet meer terug kon vinden, vonden we het niet meer verantwoord. De wet kan je hierbij helaas niet helpen, er zijn geen algemene regels voor, en iedereen en iedere situatie is anders. Je zult dus zelf moeten ingrijpen, hoe verdrietig en moeilijk dat ook is. Wat ook troost gaf is dat ze de auto maar heel kort gemist heeft, daarna was ze – denken en hopen wij – vergeten dat ze er ooit een had. Ik hoop dat je hier iets aan hebt. Groetjes, Viola

Leave a Reply to Danielle Sijbranda Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

*